Гаварыць па-беларуску – сорамна?
Памятаю, як у гады вучобы ва ўніверсітэце мела сур’ёзныя душэўныя пакуты з-за таго, што свабодна не размаўляю па-беларуску ў паўсядзённым жыцці. Гэта сапраўды цяжка (нават пры добрым веданні мовы), калі з дзяцінства ты ўсім сэрцам усмактаў “чыстую” трасянку. Калі яна самая ў выніку і стала роднай мовай. Каб засвоіць на гэтым жа, калі дазволіце, прыродным узроўні любую іншую мову, яе, па-першае, трэба вучыць, а па-другое, пастаянна практыкаваць, жыць у асяроддзі носьбітаў мовы. З гэтым у нас якраз і праблема. Хаця некаторыя даследчыкі мовы ўпэўнены, што пакуль жыве трасянка, будзе жыць і беларуская мова.
Але пры ўсім пры гэтым людзі ў большасці сваёй да роднай мовы ставяцца з вялікай павагай, як бы там ні здавалася на першы погляд. Так, самі размаўляем, як умеем, а мову – не чапайце, мова няхай застаецца як неаспрэчны доказ нашай унікальнасці.
Ганаруся тым, што мая маці, Таццяна Пятроўна, пастаянна размаўляе па-беларуску. Так было не заўжды, але з гадамі яна прыйшла да стойкіх перакананняў, што толькі размаўляючы на роднай мове, можна да глыбокага веку заставацца чалавекам здаровым фізічна і душэўна. Яна не ставіць пад сумненне той факт, што родная мова неаддзельная ад чалавека, яна патрэбна, скажам, як рука ці нага: “Я заўважыла, што дужа стамляюся, калі гавару па-руску. Навошта ж мне такі стрэс?”. Асобны дзякуй ёй за тое, што яе ўнукі маюць выдатную практыку ўзаемін на беларускай мове. Таксама цікава назіраць, як людзі вакол успрымаюць такую яе самаадданую беларускасць. Варта сказаць, што ў асноўным – захапляюцца. Гэта праўда. Робяць кампліменты, кажуць, што і самі б хацелі вось так, але не атрымліваецца. Іншыя падхопліваюць і вядуць дыялог таксама па-беларуску. Але здараецца і па-іншаму. Вось, напрыклад:
– Почему вы так странно разговариваете? По-белорусски, что ли?
– Дык я ж у Беларусі жыву.
– А я не люблю этот язык. Лучше уж по-китайски, только не по-белорусски. А вы, наверное, учительница?
– Так, настаўніца.
– Ну, тогда вам простительно…
Вось так мімаходам могуць “дараваць” страшны “грэх”. Ну, што з яе возьмеш: настаўніца. “Нармальныя” ж людзі так не гавораць.
З комплексамі, наогул, дужа цяжка змагацца. Асабліва калі ты не ўсведамляеш, што корань падобных тваіх разважанняў – менавіта ў іх самых, у комплексах. Як, напрыклад, адзін мой знаёмы, які часта ездзіць за мяжу, даводзіць, што дужа няёмка сябе адчувае, калі на гра-ніцы прыходзіцца прад’яўляць пашпарт, у якім беларускі варыянт яго імя ў англійскай транскрыпцыі выглядае не так высакародна, як магло б быць па-руску (дарэчы, завуць яго ўсяго толькі Дзяніс). Баюся ўявіць, што ж павінен адчуваць які-небудзь Шансіджахан (Таджыкістан) ці Херменшыльда (Іспанія). Ну, проста згарэць ад сораму.
Але зноў жа ўсё гэта рудыменты нашага віцебскага паходжання. Скажам, у Мінску ў метро ці краме часта можна пачуць беларускую гаворку. І наогул сёння беларускамоўнасць – гэта прыкмета прагрэсіўнай моладзі. Так, менавіта моладзі, людзей, якія свядома абралі для сябе такі шлях. Ёсць беларускамоўныя дзіцячыя садкі, аматары роднай мовы аб’ядноўваюцца ў суполкі ў сацыяльных сетках, падтрымліваюць музычныя гурты, спяваюць па-беларуску. Пра гэта, дарэчы, у адным інтэрв’ю гаварыў вядомы беларускі рэпер Вінсэнт. Ён заўважаў, што ягоным калегам, якія пішуць на рускай мове, сабраць поўную глядацкую залу ў Мінску дужа складана.
Хочацца верыць, што хутка і мы зможам без пасаромлення гаварыць на беларускай мове і адчуваць ад гэтага задавальненне.
Наталля ЧАРНІЧЭНКА.
Надрукавана ў №96 ад 10.12.2013 г.
І зноў пра родную мову. Гаварыць па-беларуску – сорамна?
Сумненні бяруць наконт здзяйснення вашых мараў, Наталля. Пакуль нас не прымусяць «зверху» — нічога не будзе. Настолькі мы прывыклі жыць, як загадаюць.
Не любіць нехта сваю ж мову… Ведаеце, чаму? Таму што, каб ёй карыстацца, трэба яе ведаць. Дадатковыя ж намаганні, вучэнне нейкае — каму падабаецца? Таму мы, як сабакі: разумець — разумеем, а гаварыць не ўмеем. Хай бы ўжо не зусім зжылася, захавалася б хаця ў асяродку інтэлегенцыі наша мова. Тыя, хто цяпер становіцца вясковымі бабулямі, ужо і самі не размаўляюць на «родненькай». Паўтараем завучанае «мова родная — мова матчына» у той час, як беларускія мамкі ўжо на працягу некалькіх дзесяцігоддзяў са сваімі немаўлятамі па-руску размаўляюць, ну, некаторыя — на трасянцы. Горш становіцца ў Беларусі з моваю…
Адкуль возьмецца беларуская мова, калi у Шумiлiне не сустрэнеш нi адной шыльды на беларускай мове? У чым тады адрознiваецца Шумiлiна ад любога расейскага горада, напрыклад Волагды?.
У адрозьненьні ад расейскай Волагды, ёсьць магчымасьць паразмаўляць ня толькі з адказнымі мясцовымі чыноўнікамі, але й з іх сваякамі.
Расейская імперыя выключае права на свабоднае існаванне ўсіх народаў, апроч рускага, які таксама з’яўляецца несвабодным.
Мова будзе тады, калі Беларусь стане еўрапейскай краінай. Прыклад народаў Балтыі і апошнія падзеі на Украіне яскравае таму падцвержданне.
2Алесь
Вы мабыць хрысціянскі дэмакрат альбо можа анацэфал?
Мову наш народ не вывучаее таму што не ведае як на ей можна крыць матам у крытычнай сітуацыі. )))
Металург,
згодны з вамі.
2 zly_juras:
Я белорус по национальности. И живу в современной европейской Беларуси. Беларусь по Конституции есть унитарное, демократическое, социально-правовое государство. А в унитарной державе статус государственного согласно закону должен иметь только один язык титульной нации — белорусский. А русский — язык свободного общения.
А вы на 100% советский человек и остались в БССР-СССР. Кроме социальной демагогии никаких конкретных предложений выдать не можете.
2Алесь
Бязглуздзіца.
Дзе бязглуздзіца, у артыкулах Канстытуцыі?
Статья 1. Республика Беларусь – унитарное демократическое социальное правовое государство.
Статья 9. Территория Республики Беларусь является естественным условием существования и пространственным пределом самоопределения народа, основой его благосостояния и суверенитета Республики Беларусь.
Территория Беларуси едина и неотчуждаема.
Статья 17. Государственными языками в Республике Беларусь являются белорусский и русский языки.
——————————————
Выходит, что в РБ живёт единый и самоопределившийся народ на единой территории — то есть белорусский. Так зачем единому народу два языка, один из которых — язык соседнего государства? Или в Беларуси проживает ещё один народ — русский? Может им автономию дать? Или Беларусь уже конфедерация? А может уже снова уже стала ещё одним субъектом новой Российской Федерации, а вы этого не заметили?
2Алесь
«Галоўнае, каб ты хлопчык добра вучыўся…»
Не парите вы ерунду. Сорамна не сорамна . Народ говорит так как ему удобно. Я говорю на белоруско-руском. или на «трасянке». Мне удобно и мне нравиться. Продвинтесь в Минскую область там говорят с большим акцентом по беларуски. А наши западные районы (глубокое,Шаруовщина и т.д ) говорят с польским акцентом да и Гродненщина. Брест — с украинским и с польским. Им так удобно. А насаждать какой то один язык только получишь обратную реакцию.Уже было, проходили. Это не от государства зависит ,а от местности где человек проживает.
zly_juras 2
Ды мы даўно ўжо навучаныя. І практыку праходзілі ў суседзяў — там, дзе жыве народ, які паважае сваю мову і культуру.